پانسمان آلژینات چیست؟

مقدمه:

یکی از مهمترین بخش های و مراحل ریکاوری بعد از عمل جراحی یا ترمیم زخم ناشی از تروما پانسمان زخم و یا محل جراحی می باشد. زیرا اگر این پانسمان غیر اصولی انجام شود نه تنها باعث بهبود زخم نمی شود بلکه باعث آسیب به زخم و طولانی شدن  روند ریکاوری و بهبودی زخم خواهد شد. یکی از انواع این پانسمان های تخصصی پانسمان آلژینات  می باشد. 

آلژینات چیست؟

این ترکیب نوعی از پانسمان می باشد که از نوعی جلبک با ترکیب آلژینیک اسید به دست می آیند که برای زخم های خاصی مورد استفاده قرار میگیرند. این ترکیب خاصیت جذب و نگهداری بالای رطوبت را دارد و معمولا برای زخم هایی با این خواص استفاده می شوند. 

پانسمان آلژینات چیست؟

این نوع پانسمان ها از قدیمی ترین پانسمان های تخصصی زخم در علوم پزشکی محسوب می شوند. این پانسمان های تجدید پذیر قدرت جذب بالا تا متوسط ترشحات و اگزودای زخم را دارا می باشد. و در بعضی از انواع این پانسمان ها قدرت جذب 20 برابری مایعات را نسبت به حجم خود را دارند. همچنین این پانسمان ها برای حفظ رطوبت زخم نیز مناسب هستند و چون این پانسمان آلژینات خاصیت چسبندگی به پوست را ندارد برای نگهداری آن بایستی از بانداژ استفاده کنیم.

آلژینات چه کاربرد هایی دارد؟ و موارد مصرف آلژینات چیست؟

همانطور که اشاره شد آلژینات یا همان آلژینات سدیم از آلژینیک اسید که از نوعی جلبک است به دست می آید در این بخش به بیشترین موارد استفاده از این ماده اشاره خواهیم کرد:

1. صنایع غذایی: این ماده که توسط سازمان FDA آمریکا تایید شده و مجوز اضافه شدن به مواد غذایی مانند: بستنی،خامه، ماست و پنیر را دریافت کرده است. همچنین برای افزایش غلظت موادی مانند: ژله ، پودینگ و غیره هم مجوز مصرف گرفته است. همچنین به دلیل اینکه این ترکیب قدرت نگهداری رطوبت و آبرسان را دارد در صنایع غذایی نیم پز و کنسروی هم برای تازه نگه داشتن مواد غذایی کاربرد دارد.
2. داروسازی: آلژینات با توجه به خاصیت منحصر به فردی که دارد در صنعت داروسازی برای آزاد سازی آهسته و به اصطلاح لانگ اکت دارو ها مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین برای کوتد کردن انواع قرصها و داروهایی که برای معده افراد مشکل ایجاد می کند هم استفاده می شود. و همچنین برای افزایش غلظت بعضی از مایعات دارویی استفاده می شود.
3. استفاده در مکمل های دارویی و غذایی
4. به عنوان درمان و مسمومیت خونی برای چسبیدن به سموم موجود در خون و دفع آن
5. آلژینات برای ساخت پانسمان تخصصی با عنوان پانسمان آلژینات هم کاربرد دارد.
6. در صنعت ساخت وسایل بهداشتی و آرایشی
7. در خوراک دام و طیور برای فرآوری آنها
8. تولید انواع کود
9. در صنعت چاپ پارچه
10. در دندانپزشکی برای ساخت انواع ژل دندانپزشکی

در کجا نباید از آلژینات استفاده کرد؟

موارد منع مصرف آلژینات به صنعت و مواردی که استفاده می شود مرتبط است.به عنوان مثال در صنایع غذایی در محصولاتی که نباید در ارتباط با رطوبت باشند و یا غلظت آنها بالا برود نباید از این ترکیبات استفاده کرد.  در صنایع خوراک دام طیور هم باید به صورت محدود به ویژه برای خوراک طیور از این ماده استفاده شود زیرا که داشتن رطوبت زیاد در برخی موارد باعث افزایش آلودگی به ویژه سموم قارچی مانند: آفلاتوکسین خواهد شد. در صنایع داروسازی هم برای داروهایی که لازم است خشک وبه دور از رطوبت باقی بمانند و در برخورد با رطوبت ترکیب و خاصیت خود را ازدست می دهند این ترکیب منع مصرف دارد. همچنین در تمام مواردی که ممکن است این ماده باعث ایجاد آلرژی و حساسیت شود هم این ترکیب منع مصرف خواهد داشت.

مراحل استفاده از پانسمان آلژینات:

این پانسمان یک نوع پانسمان تخصصی بوده و نحوه استفاده از آن هم مراحل خاص خود را خواهد داشت در این بخش به مراحل استفاده از پانسمان پرکننده آلژینات برای زخم های خاص اشاره خواهیم کرد:

1. ابتدا محل تروما زخم و یا زخم جراحی باید کاملا شستشو و با ماده مناسب ضدعفونی گردد.
2. بایستی اطراف زخم قبل از استفاده از این نوع پانسمان حتما خشک شود.
3. سپس پانسمان آلژینات از هر نوعی که باشد بر روی زخم قرار داده می شود.
4. همانطور که اشاره شد چون این نوع پانسمان بر روی پوست نمی چسبد باید یک پانسمان ثانویه بر روی این پانسمان قرار داده شود تا باعث تثبیت این پانسمان بر روی زخم گردد.
5. این نوع پانسمان بسته به نوع زخم و میزان ترشحات لازم است که 1 تا 3 روزه تعویض گردد.
6. به علت اینکه این پانسمان حالت ژله ای بر روی زخم ایجاد می کند باید در هنگام تعویض و برداشتن از روی زخم از سرم شستشو در هنگام برداشتن و تعویض پانسمان آلژینات استفاده کنیم تا به پوست های اطراف زخم آسیبی نرسد.

مزایای پانسمان آلژینات چه مواردی می باشد؟

  پانسمان تخصصی دارای ویژگی های زیر می باشد:

1. بر روی زخم نمی چسبد و باعث آسیب به زخم در هنگام تعویض و برداشتن پانسمان نمی شود. و خاصیت چسبندگی ندارد.
2. آلژینات موجود در ترکیب این پانسمان باعث شده است که به یک جاذب بسیار قوی تبدیل شود. و بتواند ترشحات و رطوبت موجود در زخم را جذب کند و همین مورد باعث شده است که از عفونت زخم هم ممانعت به عمل آورد.
3. نحوه استفاده از آن و دستورالعمل آن پیچیده نمی باشد و از هر نوعی که باشد اعم از  نواری، پودری به راحتی و آسانی قابل استفاده توسط تمام افراد می باشد.
4. با حفظ رطوبت زخم باعث مرطوب نگه داشتن محیط زخم و جلوگیری از عفونت زخم های مرطوب خواهد شد.
5. این پانسمان به علت اینکه بعد از جذب رطوبت حالت ژله ای پیدا می کند کاملا به شکل زخم در آمده و به حالت زخم به هر شکلی باشد در خواهد آمد و آن را کاملا پوشش خواهد داد.
6. پانسمان آلژینات با توجه به ویژگی که در ترکیب خود دارد باعث جذب ترشحات زخم شده و از جاری شدن و عفونی شدن زخم جلوگیری می کند و در زخم های کثیف به ویژه از پریتونیت که عموما کشنده است جلوگیری خواهد کرد. 

موارد منع مصرف پانسمان آلژینات چه مواردی می باشد؟

با توجه به برخی ویژگی های این پانسمان در برخی زخم ها نباید از آن استفاده کرد که این زخم ها عبارتند از:

1. زخم های سوختگی درجه 3: چون در این زخم ها سوختگی به عمق بافت ها، عضلات و اعصاب نفوذ کرده است ممکن است به علت چسبندگی که ایجاد می کند باعث آسیب بیشتر به این بافت ها شود.
2. در زخم هایی که Eschar دارند: همانطور که اشاره شد پانسمان آلژینات دارای خاصیت جذب و ایجاد حالت ژله مانند و غلیظ بر روی زخم می باشد در صورتی که این حالت بر روی این زخم ها ایجاد شود ممکن است باعث آسیب و خونریزی زخم شود.
3. بهتر است در زخم های با ترشحات کم استفاده نشود. زیرا با جذب بالایی که دارد باعث خشکی اینگونه زخم ها شود.
4. همچنین نباید در زخم های خشک هم با توجه به موارد اشاره شده استفاد شود.

معایب پانسمان آلژینات چه مواردی می باشد؟

1. به علت غلظت زیاد و ایجاد حالت ژله ای ممکن است در درون زخم باقی مانده به جای بگذارد که باید در هنگام تعویض و برداشتن پانسمان به آن توجه شود.
2. ممکن است باعث ایجاد آلرژی در برخی افراد شود.
3. ممکن است باعث ایجاد خشکی زخم شود به ویژه در زخم های بزرگ
4. ممکن است باعث نکروز پوست اطراف زخم در اثر خشکی زخم شود.
5. اگر در زخم خشک ایجاد شود به علت اینکه حالت ژله ای ایجاد نخواهد کرد باعث آسیب به بافت های سالم شود.

انواع پانسمان آلژینات | انواع پانسمان پرکننده

1. پانسمان آلژینات ساده
2. پانسمان آلژینات سدیم
3. پانسمان آلژینات کلسیم
4. پانسمان آلژینات نقره
5. پانسمان آلژینات عسل

پانسمان آلژینات پرکننده

1. بهبود انواع زخم‏ های حاد یا مزمن به صورت حفره‏ ای یا سطحی با ترشحات متوسط تا زیاد
2. اثر ضدمیکروبی بر روی زخم