انواع استومی ها (استوماها) کدامند؟!

انواع استومی ها

استومی ایجاد حفره ای است که اندام را به پوست متصل میکند. انواع استومی عبارتند از کلوستومی، ایلئوستومی و یوروستومی.

انواع استومی ها چیست؟

استومی ایجاد شکافی روی شکم می باشد. این برش به منظور خروج محتویات معده یا روده ایجاد می گردد. استومی دلایل و انواع متفاوتی دارد. در این مقاله درباره ی انواع استومی و علل ایجاد آنها بحث خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
استومی در واقع ایجاد یک راه بین اندام درونی و پوست می باشد. اغلب استومی به شکل برش ظریف دایره ای شکل می باشد که قسمتی از روده از آن بیرون آورده می شود. بخشی از اندام داخلی که مشاهده می شود استوما نامیده می شود. به فردی که مواد زائد و دفعی وی از استوما خارج می گردد استومی گفته می شود. استومی این امکان را برای پزشک فراهم میکند تا مشکلات حاد گوارشی را درمان کند. و ضایعات امکان خروج از بدن را داشته باشند. انواع استومی برای درمان سرطان، زخم، التهاب روده ی بزرگ، انسداد روده، عفونت داخلی، بی اختیاری در کنترل اجابت و دیورتیکول کاربرد دارند. 
انواع استومی عبارتند از: کلوستومی، ایلئوستومی و یوروستومی که در ادامه با آنها بیشتر آشنا خواهیم شد.

تعریف کلوستومی:

کلوستومی یکی از انواع استومی ها می باشد که طی آن بخشی از روده که کولون نام دارد به سطح شکم می آید. کلوستومی مسیری مناسب برای دفع مواد زائد ایجاد می کند و ایجاد آن در درمان برخی بیماری ها ضروری می باشد. جراحی کلوستومی در صورتی که روده برش زده شود و یا روده آسیب ببیند الزامی می باشد. کلوستومی خود انواع مختلفی دارد.
کلوستومی بر اساس مدت زمان وجود استوما به دو گروه موقت و دائم تقسیم می گردد. کلوستومی موقت بعد از گذشت مدت زمان مشخصی با انجام جراحی بستن کلوستومی به داخل بدن بازگردانده می شود.

کلوستومی بر اساس محل انجام جراحی به چهار گروه صعودی، عرضی، نزولی و سیگموئیدی تقسیم می شود. 
انواع کلوستومی با بیهوشی انجام می گیرد. کلوستومی ممکن است با ایجاد برشی عمیق در وسط شکم و یا برش هایی کوچکتر و با روش لاپاراسکوپی انجام گیرد. اغلب روش انجام جراحی به شرایط بدن بیمار و سایر جراحی هایی که انجام داده است بستگی دارد. اغلب بعد از انجام جراحی کلوستومی کیسه ای برای جمع آوری مواد دفعی در اطراف استوما قرار داده می شود.

کلستومی به دنبال بیماری هایی مانند:

•  بیماری های مادرزادی گوارشی
•   سرطان روده بزرگ
•  کرون
•  کولیت
•  ضربه به شکم
•  مشکلات دفعی مثل یبوست و یا بی اختیاری ایجاد می گردد.

تعریف ایلئوستومی:

                                                                                     
ایلئوستومی یکی از انواع استومی می باشد. در جراحی ایلئوستومی بخشی از قسمت انتهایی روده ی باریک به سطح پوست متصل می شود تا مواد زائد روده از طریق استوما خارج گردد. استوما به کیسه ای متصل می گردد تا محتویات داخل روده وارد کیسه شود. ایلئوستومی هنگامی انجام می شود که روده ی بزرگ بیمار دچار صدمات جدی شده باشد و بیمار امکان دفع مدفوع نداشته باشد. البته در صورت برداشتن روده ی بزرگ، عوارض ناشی از شیمی درمانی و برخی بیماری ها مثل بیماری کرون روده، انسداد روده، بیماری های مادرزادی دستگاه گوارش، سرطان رکتوم، سرطان روده ی بزرگ، التهاب روده ی بزرگ، پولیپوز مادرزادی نیز ایلئوستومی انجام می گیرد.

بیماران زیر از ایلئوستومی استفاده می کنند:

•  بیماری کرون روده
•  انسداد روده
•  بیماری های مادرزادی دستگاه گوارش
•  برداشتن کامل روده بزرگ
•  سرطان رکتوم
•  سرطان روده ی بزرگ
•  آسیب دیدن شکم در اثر ضربه
•  التهاب روده بزرگ
•  پولیپوز مادرزادی
•  عوارض دیررس ناشی از شیمی درمانی

تعریف یوروستومی:   

                                                                                              
یوروستومی نیز یکی از دیگر انواع استومی می باشد که به منظور خروج ادرار ایجاد می شود. در جراحی یوروستومی از کیسه ی یک تکه یا دو تکه ای استفاده می شود که امکان بازگشت مواد دفعی به داخل بدن را نداشته باشد. جراحی یوروستومی ممکن است به دلایل متعددی انجام شود.

از جمله دلایل انجام جراحی یوروستومی عبارتند از:
• سرطان مثانه ای که تا عضلات دیواره ی مثانه نفوذ کرده باشد.
• بی اختیاری ادرار
• ناهنجاری های مادرزادی دستگاه دفع ادرار
• عوارض ناشی از شیمی درمانی و اشعه درمانی
• ضربات شدید دستگاه دفع ادرار

بیماران زیر از یورستومی استفاده می کنند:

•  سرطان مثانه
•  نقص مادرزادی مانند مهره شکاف‌دار یا اکستروفی مثانه
•  آسیب به اعصاب مثانه
•  التهاب مزمن مثانه
•  آسیب نخاعی
• 

روش های مراقبت از انواع استومی ها:

مراقبت از انواع استوما تقریبا مشابه می باشد. با این حال بایستی موارد زیر رعایت شود.

مراقبت های پس از کلوستومی:

بعد از کلوستومی ممکن است مشکلاتی مثل نفخ و اسهال ایجاد شوند. برای رفع مشکلات پس از جراحی بهتر است موارد زیر رعایت شود:
آب و مایعات بیشتری بنوشید.
از خوردن غذاهای پرفیبر اجتناب  کنید.
از خوردن غذاهایی مثل حبوبات، لبنیات، سبزیجات خام و نوشیدنی های گازدار که موجب نفخ می شوند بپرهیزید. 
از خوردن سیر، پیاز، تخم مرغ و انواع کلم بپرهیزید. 
از مصرف مواد غذایی  مثل سیب، موز و آجیل که باعث یبوست می شوند اجتناب کنید.
تعداد وعده های غذایی را بیشتر و حجم هر وعده را  کمتر کنید.
در صورتی که علائمی مثل خونریزی استوما، تورم شدید استوما، استفراغ، اسهال، درد شکم، بوی بد استوما، وجود لخته ی خون درون کیسه یا روی استوما داشتید حتما به جراح خود اطلاع دهید. 

مراقبت های پس از ایلئوستومی:

پس از جراحی ایلئوستومی از وارد کردن فشار و ضربه به استوما بپرهیزید.
بافت استوما را مرطوب نگه دارید.
کیسه ی استوما را زمانی که محتویات آن به یک سوم رسیده باشد تخلیه کنید. 
محل استوما را قبل از تعویض کیسه شسته و خشک نمایید. 

مراقبت های پس از یوروستومی:

پس از جراحی یوروستومی نیز باید محل استوما  را تمیز نگه دارید. برای این کار از صابون بدون چربی استفاده کنید. 
مراقب باشید تا استوما به داخل پوست کشیده نشود. در این صورت ممکن است ادرار نشت پیدا کند و موجب تحریک پوست شود. 
بدون چسب و کیسه استحمام کنید. 

عوارض کلوستومی:

همانگونه که گفته شد کلوستومی یکی از انواع استومی ها می باشد و ممکن است عوارضی داشته باشد. عوارض ناشی از جراحی کلوستومی ممکن است در تعداد کمی از بیماران مشاهده شود.

رایج ترین عوارض ناشی از کلوستومی عبارتند از:

• فیستول
• بوی بد
• انسداد ثانویه روده
• درماتیت پوستی
• ایسکمی
• فتق استوما
• زخم در نواحی اطراف استوما
• هایپرپلازی
• عفونت
• خونریزی در نواحی اطراف استوما
• سنگ کیسه صفرا
• پرولاپس استوما
• ترشح و نشت مواد خروجی

عوارض یوروستومی:

رایج ترین عوارض یوروستومی خونریزی استوما و تورم ناحیه ی تناسلی و پاها می باشد.

دیگر عوارض ناشی از یوروستومی عبارتند از:

• عفونت
• لخته شدن خون
• سینه پهلو
• خونریزی دهانه استوما
• زخم های پوستی
• تحریک پوستی
• انواع استوما  مثل استومای بنفش، سفید و سیاه
• درد در ناحیه ی شکم
• تب
• ادرار خونی
• بوی بد ادرار

عوارض ایلئوستومی:

ایلئوستومی ممکن است در برخی بیماران عوارض جانبی داشته باشد.

از جمله عوارض ایلئوستومی عبارتند از:

• واریس
• کاهش جذب ویتامین B12
• بالا رفتن میزان دفع Na و K
• فتق
• عفونت پوستی
• سنگ ادرار
• پرولاپس مخاط روده
• اختلالات جنسی
• بروز زخم مخاطی در لبه ی استوما
• انسداد ایلئوستومی که موجب بی اشتهایی می شود.