آشنایی با انواع روش های شستشو و درمان زخم بستر

چگونه زخم بستر را درمان کنیم؟

شستشو و درمان زخم بستر پس از ابتلا به زخم فشاری یا زخم بستر لازم می‌گردد. این زخم همان‌طور که از نامش پیداست، به دلیل کم یا بی‌تحرکی در افراد رخ می‌دهد. مواقعی وجود دارند که فرد به دلایل بیماری‌های مزمن حرکتی یا حوادثی، توانایی حرکتی خود را از دست می‌دهد و مجبور به استراحت در بستر می‌شود. بعضاً به دلیل کمبود آگاهی یا احساس درد، فرد از تغییر وضعیت یا پوزیشن مداوم اجتناب می‌ورزد. تغییر وضعیت در تخت بایستی هر ۱-۲ ساعت به طور مداوم انجام گیرد. درصورتی‌که این تغییر وضعیت‌ها انجام نشود، فرد مستعد زخم فشاری یا زخم بستر می‌شود.  

برای شستشو و درمان زخم بستر بهتر است ابتدا با انواع زخم آشنا شویم. در منابع علمی پزشکی و پرستاری چهار سطح از زخم بستر درجه‌بندی گردیده‌اند. معیار درجه‌بندی بر اساس وضعیت ظاهری محل زخم، باز یا بسته بودن زخم، دمای محل زخم، وجود یا عدم وجود درد و ... درجه‌بندی‌شده است. در ادامه به طور مختصر به ویژگی‌های این 4 سطح می‌پردازیم.

 سطح 1:  در این وضعیت هیچ زخم بازی وجود ندارد، فقط محل ناحیه قرمز شده و دمای بالاتری دارد. احساس سفتی، سوزش و یا خارش از سوی بیمار گزارش می‌شود.

سطح ۲: در این مرحله ممکن است زخم باز به وجود آید. شکایت بیمار از درد ناحیه بسیار افزایش‌یافته است و ممکن است، پوست اطراف ناحیه نیز تغییر رنگ دهند.

سطح ۳: محل زخم به طرز قابل‌توجهی باز شده و حالتی دهانه مانند به داخل بافت را گرفته است.

سطح ۴: زخم به طور کامل باز شده است و درگیری به لایه‌های زیرین پوست به طور کامل رسیده است.

شستشو زخم بستر به چه شکل است؟

یکی از اقدامات اولیه در مواجهه با زخم بستر پانسمان و شستشوی ناحیه به‌صورت مرتب و روزانه است. البته نحوه شستشو و درمان زخم بستر باتوجه‌به درجات زخم متفاوت است. در زخم‌های با سطح یک شستشوی موضع با آب و صابون جهت جلوگیری از پیشرفت زخم و ترمیم سلول های آسیب دیده توصیه می‌شود. 
 در درجه دوم زخم باز می‌تواند به وجود آید، قرارگرفتن این محل در معرض محیط می‌تواند آلودگی و گردوغبار و میکروارگانیسم‌ها را به خود جذب کند؛ لذا باید موضع زخم با محلول سرم نمکی یا نرمال سالین شستشو داده شده و پانسمان گردد. برای درجات بالاتر زخم، پانسمان روزانه و شستشو با محلول نرمال سالین تأثیر زیادی در بهبود زخم ندارد. در این صورت بایستی از ابزارهای دیگری برای مداوا استفاده کرد.

درمان زخم بستر چگونه است؟

زمانی که عمق زخم‌های فشاری به حدی رسید که روش‌های ساده شستشو و درمان زخم بستر کارساز نباشند، بایستی به سمت روش‌های کارآمدتر و پرسرعت‌تر برویم. پیشینیان برای درمان زخم بستر از روش‌های خاص خود استفاده می‌کردند. با پیشرفت علم و تکنولوژی روش‌های جدید نیز پا به عرصه حضور گذاشتند که در ادامه به سه روش اشاره خواهیم کرد.

درمان زخم بستر به روش وکیوم تراپی

روش وکیوم تراپی، یکی از روش‌های نوین در درمان زخم بستر است. همان‌طور که می‌دانید، هوای اطراف را که با نام  اتمسفر می‌شناسیم، بر بدن ما فشار وارد می‌کند. در روش وکیوم تراپی به کمک دستگاه خلأ یا وکیوم بر روی محل زخم، خلأ ایجاد می‌شود.
 ایجاد خلأ بر روی زخم باعث می‌شود که خون‌رسانی به ناحیه زخم به دلیل افت فشار ایجاد شده افزایش یابد.  همان‌طور که می‌دانید افزایش خون‌رسانی باعث کاهش نکروز یا بافت‌مردگی می‌شود. از طرفی این فشار خلأ  باعث می‌شود که ترشحات چرکی که منبع عفونت هستند، به کمک یک لوله از محل زخم خارج شود.

اجزای دستگاه وکیوم تراپی زخم

1.  یک دستگاه پمپ خلأ  قابل‌حمل
2.  یک پانسمان گازی یا فوم که بر روی زخم قرار می‌گیرد
3.  نوارچسب پانسمان که به‌دور مجموعه پانسمان برای محکم کردن محل به کار می‌رود.
4.  یک لوله که با نام درن شناخته می‌شود، برای خروج ترشحات از محل زخم استفاده می‌شود.

درمان زخم بستر به روش لارو تراپی

لارو درمانی یا ماگوت تراپی زخم بستر یک روش سنتی و بسیار مؤثر برای شستشو و درمان زخم بستر است.  همان‌طور که از نامش پیداست، در این روش از لارو حشرات به‌صورت کنترل شده برای مصرف و ازبین‌بردن  بافت‌های مرده در محل زخم استفاده می‌شود. در حالتی که داروها توانایی برطرف‌کردن بهبود محل زخم را ندارند، لاروهای مذکور باعث کاهش سطح زخم می‌شوند.
 پژوهش‌های انجام شده نشان داده‌اند که درمان از طریق این روش نسبت به پانسمان هیدروژل بسیار سریع‌تر بافت‌های مرده را پاک‌سازی می‌کند. درعین‌حال هیچ تأثیری بر ضدعفونی محل زخم و افزایش ایمنی ندارد. 

لارو مورداستفاده برای لارو تراپی زخم

برای انجام شستشو و درمان زخم بستر بروش لارو درمانی، از لارو مگسی خاص، به نام مگس سبز بطری استفاده می‌شود. کاربرد این روش  در سرتاسر جهان در حال افزایش است.

درمان زخم بستر به روش اوزون تراپی

اوزون تراپی در زخم بستر یک روش نوین دیگر است. کاربرد این روش از زخم پای دیابتی گرفته تا سوختگی و همچنین زخم بستر است. در محلول اوزون دار، حداقل ۹۵ درصد اکسیژن خالص استفاده می‌شود و فقط ۵ درصد اوزون به کار می‌رود. یکی از کاربرد‌های اوزون تراپی ازبین‌بردن انواع میکروارگانیسم‌ها در محل زخم است.  درعین‌حال  این روش سرعت بالایی در درمان زخم دارد و از عود مجدد عفونت در محل زخم جلوگیری می‌کند. 

برجسته‌ترین عیب اوزون تراپی زخم

از معایب این روش در شستشو و درمان زخم بستر این است که باید حساسیت بسیار بالایی در استفاده از گاز اوزون در محل زخم داشته باشیم. زیرا اگر اندکی حجم گاز در محل زخم زیاد باشد، خود باعث حساسیت‌های پوستی شدید و آسیب‌های بیشتر می‌شود.

سخن پایانی

در این مقاله درباره شستشو و درمان زخم بستر سخن به میان آمد. زخم بستر درصورتی‌که درمان نشود، می‌تواند عواقب خطرناکی در پی داشته باشد. تغییرات به وجود آمده ناشی از دیرکرد در درمان زخم، نه‌تنها مشکلات حرکتی به وجود می‌آورد که باعث کاهش تصویر ذهنی مثبت از خود فرد می‌شود. پس هر زمان که علائم زخم فشاری را در شخصی مشاهده نمودید، به‌سادگی از کنار آن گذر نکنید و درمان را به‌سرعت شروع کنید.